یکی از مشکلات مهم و شایع گردش خون، لخته شدن خون در پا است که در صورت بی‌توجهی می‌توان عوارضی بسیار جدی و حتی مرگبار داشته باشد. این اختلال که با نام پزشکی ترومبوز وریدی عمقی یا DVT شناخته می‌شود، اغلب در اثر عواملی مانند بی‌تحرکی طولانی‌مدت، بیماری‌های زمینه‌ای، یا مصرف برخی داروها ایجاد می‌شود. اگر لخته خون ایجاد شده در پا درمان نشود، ممکن است به ریه‌ها منتقل شود و باعث آمبولی ریوی گردد و این حالت وضعیتی تهدیدکننده است که نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد.
آگاهی از علائم، عوامل خطر، روش‌های تشخیص و درمان این بیماری، نقش مهمی در پیشگیری و کنترل آن ایفا می‌کند. همچنین، آشنایی با مراقبت‌های خانگی و راهکارهای ساده برای پیشگیری می‌تواند در کاهش احتمال بروز این مشکل بسیار مؤثر باشد. در این مقاله از کفش آرسی شوز، به بررسی کامل لخته خون در پا پرداخته‌ایم تا بتوانید با شناختی کامل، از سلامت خود و اطرافیان‌تان بهتر محافظت کنید.
لخته خون در پا چیست؟
یکی از اختلالات شایع در سیستم گردش خون، لخته شدن خون در رگ‌های پا است که در اصطلاح پزشکی به آن ترومبوز وریدی عمقی (Deep Vein Thrombosis – DVT) گفته می‌شود. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که خون در سیاهرگ‌ها به‌ویژه در ناحیه پا یا لگن، لخته می‌شود. این لخته خون می‌تواند باعث انسداد و بسته شدن جریان خون شده و در صورتی که این لخته، به سمت ریه‌ها حرکت کند، باعث آمبولی ریوی (Pulmonary Embolism) می‌شود که یک وضعیت خطرناک و تهدیدکننده حیات است.
چگونه در پا لخته خون ایجاد می شود؟
پا قلب دوم ما و رگ‌های پا نقش مهمی در بازگرداندن خون به قلب دارند. سرخرگ‌ها خون را با فشار از قلب به بافت‌ها می‌رسانند، سیاهرگ‌ها خون کم‌اکسیژن را برخلاف جاذبه زمین به قلب بازمی‌گردانند. اگر به هر دلیل مانند بی‌حرکتی طولانی یا آسیب به دیواره رگ، این سیستم دچار اختلال شود خون ممکن است در رگ‌ها جمع شود و لخته ایجاد شود.
علائم لخته خون (ترومبوز وریدی عمقی) در پاها چیست؟
علائم لخته خون(DVT) در پاها می‌تواند با توجه به شدت و محل لخته متفاوت باشد، اما برخی از رایج‌ترین نشانه‌ها به صورت زیر است:
- اغلب در یک پا و معمولاً در ساق یا ران پا، درد و یا حساس به درد بودن ایجاد می‌شود.
- ورم ناگهانی یا تدریجی در یک پا ظاهر می شود.
- گاهی پوست ناحیه درگیر ممکن است تیره‌تر یا متمایل به کبودی شود.
- محل لخته ممکن است نسبت به نقاط دیگر، گرم‌تر باشد.
- رگ‌های سطحی برآمده می‌شود و ممکن است دردناک هم باشند.
در برخی موارد، لخته خون(DVT) بدون علائم بروز می‌کند و تنها با بروز آمبولی ریوی یا از طریق تصویربرداری تشخیص داده می‌شود.
علل و عوامل خطر لخته خون (DVT)
عوامل زیر باعث به وجود آمدن لخته خون در پا می‌شود:
- نشستن یا بی‌تحرکی طولانی‌مدت (مثل سفر با هواپیما یا بستری شدن)
- چاقی
- کم‌آبی بدن
- مصرف سیگار
- استفاده از داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضدبارداری یا درمان جایگزینی هورمونی
- افزایش سن (بالای ۶۰ سال)
- داشتن سابقه خانوادگی لخته شدن خون؟(DVT) یا آمبولی ریوی
- اختلالات ژنتیکی انعقاد خون مانند فاکتور V لیدن
- سرطان یا انجام شیمی‌درمانی
- بیماری‌های التهابی مزمن مثل لوپوس یا کرون
- نارسایی قلبی یا بیماری‌های مزمن ریوی
با خرید کفش از آرسی شوز راحتی را به پاهای خود هدیه دهید!
عوارض احتمالی لخته شدن خون(ترومبوز وریدی عمقی) در پاها
لخته شدن خون در پاها عوارض زیر را ممکن است به وجود آورد:
- آمبولی ریوی (Pulmonary Embolism): خطرناک‌ترین عارضه که با علائمی مانند تنگی نفس ناگهانی، درد قفسه سینه، سرفه خونی و افت فشار خون همراه است.
- سندرم پس از ترومبوتیک (Post-thrombotic Syndrome): در بلندمدت باعث درد مزمن، تورم، تغییر رنگ پوست و حتی زخم در پا می‌شود.
- عود مکرر لخته شدن خون در پاها(DVT): در صورت انجام درمان نامناسب یا در صورت وجود عوامل ژنتیکی ممکن است لخته دوباره تشکیل شود.
مطالعه بیشتر: “روش‌های طبیعی برای نرم و لطیف نگه داشتن و مراقبت از پوست پا“
چگونه لخته شدن خون در پاها(DVT) تشخیص داده می‌شود؟
با انجام روش‌های زیر، لخته خون در پاها تشخیص داده می‌شود:
- معاینه و ارزیابی تورم، درد و علائم فیزیکی
- انجام آزمایش D-dimer برای بررسی لخته خون
- استفاده از سونوگرافی داپلر (Doppler Ultrasound)، که رایج‌ترین روش تصویربرداری برای تشخیص لخته خون در پا می‌باشد.
- ونـوگرافی (Venography) یا استفاده از ماده حاجب برای مشاهده رگ‌ها (این روش کمتر استفاده می‌شود)
- استفاده از ام آرآی(MRI) یا سی تی اسکن(CT) در موارد خاص
درمان لخته خون در پا چیست؟
بهترین روش از بین بردن لخته خون در پا کارهای زیر انجام می‌شود:
- برای شروع سریع درمان در بیمارستان از داروی ضد انعقاد هپارین استفاده می‌شود.
- برای درمان درازمدت آزمایش مکرر INR انجام می شود و سپس از وارفارین استفاده می شود.
- از داروهای جدید خوراکی مانند ریواروکسابان (Xarelto) و دابیگاتران (Pradaxa) استفاده می شود که این داروها مصرف راحت‌تری دارند
- استفاده از فیلتـر ونا کاوا (IVC filter) برای بیماران خاص، که نمی‌توانند دارو مصرف کنند.
- استفاده از ترومبولیز (Thrombolysis) برای تجزیه و کوچک کردن لخته در موارد شدید
- استفاده از جوراب‌های ضد لخته و فشاری برای کاهش عوارض
درمان خانگی لخته شدن خون در پا
درمان خانگی لخته شدن خون در پا هرگز نباید جایگزین درمان پزشکی شود، چون لخته ممکن است جدا شود و به ریه‌ها برسد و آمبولی ریوی اتفاق افتد، که خطرناک و کشنده است. اما برخی اقدامات خانگی می‌توانند به کاهش علائم، پیشگیری از بدتر شدن شرایط و حمایت از روند درمان پزشکی کمک کنند.
استفاده از جوراب‌های فشاری (Compression Stockings)
این جوراب‌ها به بهتر شدن جریان خون کمک می کند و باعث کاهش تورم و درد می شود. البته این جوراب ها حتما باید با تجویز پزشک و اندازه مناسب استفاده شود.
تحرک ملایم و منظم
با مشورت پزشک خود حتما پیاده‌روی کوتاه و مداوم داشته باشید و از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت اجتناب کنید. برای کمک به بازگشت خون در حالت نشسته یا خوابیده، پاهای خود را بالا نگه دارید.
استفاده از رژیم غذایی سالم و رقیق‌کننده‌های طبیعی خون
برخی مواد غذایی مانند زنجبیل، زردچوبه، سیر، ماهی‌های چرب، دارچین و فلفل قرمزدارای خاصیت ضد انعقاد ملایمی هستند. اگر از داروهای رقیق‌کننده مصرف می‌کنید، این خوراکی‌ها را بدون نظر پزشک زیاد مصرف نکنید، زیرا ممکن است خون را بیش از حد رقیق کند.
نوشیدن آب به اندازه کافی
کم‌آبی بدن یکی از عوامل افزایش‌دهنده خطر لخته خون است. نوشیدن ۸-۱۰ لیوان آب در روز، توصیه می‌شود.
استفاده از ماساژ ممنوع
ماساژ روی پای دارای لخته خطرناک است و ممکن است باعث حرکت لخته شود.
چکونه از لخته شدن خون در پاها پیشگیری کنیم؟
برای جلوگیری از لخته شدن خون در پاها کارهای زیر را انجام دهید:
- در سفرهای طولانی هر ۱-۲ ساعت حتما بلند شوید و راه بروید.
- در طول روز حتما ورزش و تحرک منظم داشته باشید.
- آب و مایعات کافی بنوشید و از خوردن آب کم بپرهیزید.
- از مصرف سیگار و دخانیات دوری کنید.
- از داروهای ضدانعقاد پس از جراحی حتما استفاده کنید.
- در بیماران بستری یا پرخطر حتما از جوراب فشاری اسفاده کنید.
- فشار خون خود را مرتب اندازه بگیرید و از چاق شدن دوری کنید.
با خرید کتونی زنانه از آرسی شوز استایل ورزشی خودت را کامل کن!
جمع بندی
لخته شدن خون در پا یا (DVT) یک مشکل جدی است که در صورت بی‌توجهی می‌تواند منجر به آمبولی ریوی و حتی مرگ شود. شناسایی زودهنگام علائم، مراجعه به پزشک و رعایت درمان پزشکی اهمیت زیادی دارد. استفاده از جوراب‌های فشاری، تحرک منظم و رژیم غذایی سالم می‌تواند به پیشگیری و کنترل این بیماری کمک کند. آگاهی و مراقبت مداوم، کلید جلوگیری از عوارض خطرناک این اختلال است.
